Przeczytałam kiedyś w książce, że „nic nie dzieje się przypadkiem„. Fakt, że Tobiasz był od urodzenia „trudnym dzieckiem” spowodowało u mnie zainteresowanie tematem integracji sensorycznej i rozwoju dziecka. Czytając różne poradniki, artykuły i książki uświadomiłam sobie jak wiele rzeczy robimy z automatu, zupełnie nie zdając sobie sprawy z ich roli dla naszego zdrowia i rozwoju. Podobnie było z czynnościami, w których przekraczanie linii środka odbywa się automatycznie! Coś robimy, ale kompletnie się nie zastanawiamy JAK to robimy i z ilu malutkich procesów składa się dana czynność.
Pamiętam jak podczas diagnozy SI terapeutka zapytała mnie, czy Tobiasz wchodzi po schodach naprzemiennie prawa – lewa? Czy jak coś leży przed nim, to sięga po to prawą, czy lewą ręką? Te pytania wydały mi się wtedy trochę dziwne, bo szczerze mówiąc o ile z wchodzeniem po schodach Tobi miał problem i było to widoczne, o tyle zupełnie nie zwracałam uwagi na to, którą ręką sięga po zabawkę.
I tu wkroczyła terapeutka informująca mnie o czymś takim jak „przekraczanie linii środka ciała” i jego roli w rozwoju dziecka. Jak się okazało ma to duże znaczenia jeśli mówimy o obustronnej koordynacji ciała. A to z kolei jest potrzebne, aby czytać i pisać. I choć początkowo trudno mi było połączyć czytanie z tym, czy Tobek potrafi lewą ręką chwycić zabawkę leżącą po jego prawej stronie, to po dłużej chwili już kumałam dlaczego jest to takie ważne!
Przekraczanie linii środka – o co z tym chodzi?
Najprościej mówiąc, przekraczanie linii środka ciała to zdolność rąk, nóg, oczu i głowy do ruchów, podczas których przekraczane są środkowe rejony naszego ciała. Mam tu na myśli linię idącą od czoła przez nos, brodę, mostek i pępek. Dla jeszcze prostszego wytłumaczenia odwołam się do przykładów 🙂
Przypomnij sobie swoją poranną toaletę. Jak myjesz zęby? Czy trzymając szczoteczkę w prawej ręce myjesz nią zęby z prawej i lewej strony? Czy mając w ręce szczotkę do włosów czeszesz włosy po prawej i po lewej stronie nie przekładając szczotki z ręki do ręki? No właśnie! Przy wykonywaniu tych czynności nawet nie zastanawiamy się nad tym, że właśnie lewą ręką przekroczyliśmy środkową linię swojego ciała! Te czynności wykonujemy automatycznie i dość płynnie! Przykładów można by mnożyć bez końca! Sznurowanie butów prawego i lewego obiema rękami (zawsze któraś ręką przekroczy środkową linie ciała), ubieranie skarpetek, czy tuszowanie rzęs maskarą.. I tu dochodzimy do punktu, w którym uświadamiamy sobie, że pisanie i czytanie od lewej do prawej też wymaga przekroczenia linii środka ciała, tyle, że udział w tym bierze już nie tylko ręka, ale i wzrok!
Problemy z przekraczaniem linii środka ciała
Przekraczanie linii środka ciała pojawia się już u niemowląt w wieku ok. 5-6 miesięcy i jest w pełni rozwinięte w okolicach 8-9 urodzin. Niemowlę początkowo skupia wzrok na przedmiocie, wodzi za nim wzorkiem – z prawej do lewej i odwrotnie. Potem zaczyna łapać przedmioty, często sięgając prawą rączką po zabawkę leżącą z lewej strony.
Dziecko, które ma problemy z przekraczaniem linii środka ma również problemy z ogólną koordynacją ruchową. U niego obie strony ciała nie współpracują, a obie półkule mózgu nie są używane jednocześnie. Dziecko niechętnie podejmuje aktywności wymagające współpracy obu rąk lub nóg. Ma problemy ze skupieniem uwagi na przedmiocie leżącym na wprost, dlatego często dzieci siadają wtedy bokiem. Niepokoić może też fakt, że dziecku obojętne jest, czy rysuje prawą, czy lewą ręką. Czyli jak to się określa fachowo – nie wykształciła się u niego lateralizacja.
W konsekwencji dziecko ma problemy z czytaniem, pisaniem i ogólną koordynacją własnego ciałą. Co zrobić z tym faktem i jak pomóc dziecku? Podobnie jak w wielu opisywanych przeze mnie wcześniej trudnościach, tutaj też możemy pomóc dziecku wprowadzając odpowiednie zabawy!
Zabawy doskonalące przekraczanie linii środka
Zadaniem ćwiczeń i zabaw na przekraczanie linii środka jest stymulowanie i tworzenie nowych połączeń między prawą i lewą półkulą mózgu. Pamiętaj, że dobierając zabawę, należy ją dostosować do wieku i umiejętności dziecka. Te ćwiczenia nie wymagają zakupu specjalnych przyrządów, czy zabawek. Spokojnie możesz je zaproponować dziecku w domu lub na spacerze.
25 zabaw na przekraczanie linii środka
- Przekładanie kartek w książeczce – dziecko angażuje wzrok i ręce.
- Przekładanie klocka z ręki lewej do prawej i odwrotnie.
- Mycie okna gąbką lub szmatką.
- Łapanie się prawą ręką za lewe kolano i odwrotnie.
- Przybijanie „piątki” z mamą, tatą lub rodzeństwem po przekątnej – każdy wyciąga prawą rękę, a potem lewą.
- Posadź dziecko na podłodze. Po obu stronach połóż miseczki. Do jednej włóż piłeczki, samochodziki lub inne małe przedmioty. Zadaniem dziecka jest przełożenie ich do pustej miseczki po jego drugiej stronie.
- Zgaś światło w pokoju. Zaświeć latarkę i maluj nią ósemki na ścianie przed Wami. Zadaniem dziecka jest wodzenie wzrokiem po świetle.
- Klaskanie oburącz – angażujemy obie ręce.
- Ugniatanie ciasta.
- Mycie podłogi mopem.
- Odkurzanie.
- Wycieranie stolika.
- Zamiatanie okruszków z użyciem zmiotki i łopatki.
- Dziecko siedzi w siadzie prostym. Jego zadaniem jest turlanie piłeczki wokół nóg i całego ciała.
- Zakładanie i zdejmowanie butów.
- Pajacyki – można je robić na leżąco, a potem na stojąco.
- Narysuj na kartce drogę z wieloma zakrętami. Zadaniem dziecka jest prowadzanie cały czas tą samą ręką autka po drodze.
- Kręcenie głową kółek (nie chodzi tu o kiwanie na boki oraz przód-tył, ale o robienie głową „kółek”).
- Na placu zabaw – wchodzenie po drabinkach (tu naprzemiennie dziecko porusza prawą i lewą ręką, prawą i lewą nogą).
- „Nożyce” -ćwiczenie gimnastyczne. Dziecko siedzi w siadzie prostym i podpiera się na przedramionach. Na przemian podnosi do góry raz prawą nogę, raz lewą.
- Łapanie baniek – puszczaj dziecku bańki. Jego zadaniem będzie łapanie ich raz prawą, raz lewą ręką.
- Spacer „tip-topkami”. Połóż na podłodze sznurek. Zadaniem dziecka jest stawianie kroków stopa za stopą na sznurku. Możesz zrobić taką „drogę” np. od drzwi do drzwi. Możesz też zaproponować taki „krok'” na spacerze i zachęcić dziecko, aby szło tip-topkami po krawężniku.
- Narysuj na kartce koło, kwadrat lub dowolny kształt. Zadaniem dziecka jest wycięcie tego kształtu nożyczkami. Angażujemy tu obie ręce do pracy.
- Łap piłkę! Rzucamy do siebie piłką. Dziecku angażuje tu wzrok oraz obie ręce.
- Narysuj delikatnie ołówkiem na kartce „leniwą ósemkę”. Poproś dziecko, aby „poprawiło” po Tobie ten kształt pisakiem.
A jeśli chcesz poczytać coś więcej na temat zabaw wspierających rozwój dziecka, to odsyłam Cię do moich wcześniejszych wpisów:
-> 26 zabaw stymulujących czucie głębokie lub
-> Jak wzmocnić koncentrację u dziecka?
Więcej podpowiedzi znajdziesz w zakładce „Terapia SI„.
Zdjęcie główne autorstwa Luke van Zyl / Unsplash.
